عَیّوق: جنگ ۱۲ روزه تمام شد! با همه خسارت‌ها، اندوه‌ها و حوادث جانکاهش. مردم بار دیگر قهرمان اصلی این میدان مبارزه بودند و پایمردی، صداقت و وفای به عهد خود را بازهم اثبات کردند. اما این جنگ درس‌های بسیاری برای همه بویژه حاکمیت داشت که باید مورد توجه قرار گیرد. تهدید جنگ هنوز هم پابرجا است و اقشار مختلف نگران هستند.
اما برای اینکه تحلیل معتبرتری از اتفاقات جنگ ۱۲ روزه و چگونگی آمادگی و مدیریت اتفاقات مشابه احتمالی آینده داشته باشیم، سراغ یک چهره مدیریتی باتجربه و کارکشته رفتیم که تقریبا در تمام عرصه‌های حساس و سرنوشت‌ساز کشور حضوری فعال و موثر داشته و شاید به همین دلیل است که معمولا صحبت‌هایش به دل می‌نشیند و چراغ راه مدیران امروز می‌شود.
این چهره با تجربه کسی نیست جز محمدعلی سبحان‌الهی، نماینده دوره‌های اول تا چهارم مجلس شورای اسلامی، استاندار پیشین آذربایجان شرقی و رئیس هیات مدیره خانه توسعه آذربایجان که ساعتی میهمان صفای کلامش بودیم. در ادامه مشروح این گفت‌وگو تقدیم حضور می‌شود:
عَیّوق: چند ماه پیش شاهد یک جنگ ۱۲ روزه ناگهانی بودیم که همه را غافلگیر کرد؛ حضرتعالی رفتار مردم و حاکمیت را در مواجهه با این جنگ چطور تحلیل و ارزیابی می‌کنید؟
در مورد جنگ ۱۲روزه چند نکته وجود داشت که باید مورد توجه قرار گیرد. اولا در اینکه مردم عاشق کشور و میهن خود هستند شکی نیست. این مردم به هیچ وجه و با وجود همه کاستی‌ها حاضر نیستند وطنشان دست بیگانه بیفتد. مردم علیرغم اینکه نارضایتی زیادی از حکمرانی دارند، در تمام نقاط ایران از جمله آذربایجانِ ما ثابت کردند که پشتیبان نظام و حاکمیت کشور هستند. بویژه در تبریز که بعد از تهران شاهد بیشترین حملات دشمن صهیونیستی بودیم، ضمن اینکه مردم پای کار بودند رفتار و عملکرد مدیریت ارشد استان و در راس آن استاندار محترم هم بسیار مطلوب بود و جا دارد از این حضور پررنگ تشکر کنم.
نکته بعدی این است که باید از این اتفاقات درس بگیریم و بدانیم باید با دنیا چه رفتاری داشته باشیم. ما باید با دنیا در صلح و آشتی باشیم نه در جنگ و جدل.
نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که امروز جنگ، جنگ تکنولوژی است و دیگر مثل جنگ چهل سال پیش نیست. ما در زمینه تکنولوژی ضعف داریم و لازم است نسبت به تمام فن‌ها و تخصص‌ها خود را بروزرسانی و با استانداردها و الگوهای جهانی حرکت کنیم. حتی مدیریت ما هم باید مدیریت استاندارد، بروز و علمی باشد تا هنگام مواجهه با چنین بحران‌هایی بهترین واکنش را داشته باشیم.
عَیّوق: برخی از جریان‌های تندرو سیاسی صراحتا مدعی شدند جنگنده‌ها و پهبادهای اسرائیل از طریق جمهوری آذربایجان به ایران حمله کرده‌اند و از آشیانه‌های پنهان رژیم صهیونیستی در باکو صحبت به میان آمده! نظرتان در مورد این ادعاها و کلا رفتار کشور جمهوری آذربایجان در زمان جنگ ۱۲ روزه چیست؟
معتقدم کلا یک نوع توهم آذربایجان هراسی در کشور وجود دارد؛ به طوری که بعضا تصور می‌شود اگر آذربایجانِ ایران با کشور آذربایجان ارتباطی داشته باشد ممکن است بحث‌هایی مثل جدایی و این حرف‌ها مطرح باشد؛ که این امر توهمی بیش نیست.
اولین حکومت رسمی دولت ایران که مادها تشکیل دادند در آذربایجان شکل گرفت و سهم آذربایجان در تمام وقایع تاریخی مهم و نقاط عطف کشور از سایر مناطق بیشتر است. اگر کتاب «کنشگران مرزی دکتر فراست‌خواه» را مطالعه کنید کاملا شرح داده که حدود دوسوم این کنشگران مرزی آذربایجانی هستند و وقایعی مثل انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی را رقم زده‌اند.
در توسعه اقتصادی، صنعتی و تجاری کشور نیز تبریز و آذربایجان همواره پیشگام بوده است. منتها ماها بویژه آنهایی که مبتلا به آذربایجان هراسی هستند در طول تاریخ با مسائل، بد برخورد کرده‌ایم!
در روزهایی که استقلال آذربایجان مطرح شد بنده نماینده مجلس بودم و به همراه تعدادی از نمایندگان و مسئولان دانشگاه تبریز در جلسه هیات علمی دانشگاه‌های باکو حضور داشتیم. آنجا وقتی اسم تبریز می‌آمد آذربایجانی‌ها بی‌اختیار گریه می‌کردند.
یکی از شرایطی که بنده برای قبول مسئولیت در استانداری آذربایجان شرقی در زمان آقای خاتمی مطرح کردم تشکیل کنسولگری آذربایجان بود که به لطف خدا مورد موافقت مسئولان ارشد نظام قرار گرفت و در زمان افتتاح این کنسولگری آقای الهام علی‌اف که به تازگی پس از فوت حیدر علی‌اف قبول مسئولیت کرده بود در تبریز حضور یافت. البته زمانی که حیدر علی اف در قید حیات بود بنده با ایشان ملاقاتی داشتم و ایشان را به تبریز دعوت کردم، گفتند «شما کنسولگری را افتتاح کنید من با سر می‌آیم!»
بعد فوت کردند و الهام علی‌اف روی کار آمد و آن زمان می‌خواست به تبریز بیاید. برنامه تهران اینطور بود که ایشان مستقیم از فرودگاه به تراکتورسازی عزیمت کنند و بعد هم دوباره به همان شکل مستقیم به باکو بازگردند.
بنده به هیچ وجه زیربار این برنامه نرفتم و گفتم استاندار اینجا من هستم نه شما و برنامه‌ریزی اینجا به عهده من است. بعد از کلی کش و قوس الهام علی‌اف در استانداری حضور یافت و بعد با خودرویی در ولیعصر تبریز گردش کردیم که ابراز داشتند تبریز چه زیبا است. بعد آمدیم و کنسولگری را افتتاح و در بازار هم گردش کردیم و هیچ اتفاقی هم نیفتاد. فکر می‌کردند اگر رئیس‌جمهور آذربایجان اینجا حضور یابد قیامت می‌شود!
ظاهرا تصوری که مرکزنشین‌ها از آذربایجان دارند خیلی غیرواقعی و وهم‌آلود است و متاسفانه چنین تفکراتی را به انحاء مختلف مطرح کرده‌اند. اگر برخی ادعا می‌کنند آذربایجانی‌ها در جنگ به اسرائیل کمک کرده‌اند باید مستندات خود را ارائه دهند. صحبت کردن بدون سند ناشی از تفکر آذربایجان هراسی است. دستگاه‌های اطلاعاتی و نظامی هم بررسی کنند.
عَیّوق: نظرتان در مورد طرح گشایش کریدور زنگزور که جمهوری آذربایجان را از جنوب ارمنستان به نخجوان و ترکیه متصل می‌کند چیست؟ ظاهرا این طرح در ابتدا با نگرانی‌های امنیتی و ژئوپلیتیکی از سوی ایران همراه شد که آن را «تغییر مرزهای ژئوپلیتیکی» ارزیابی می‌کرد و البته جریان تندرو روی این موضوع هم مانور می‌داد؟!
در این زمینه بنده خودم را در جایگاه قضاوت نمی‌بینیم اما معتقدم اگر این امر به ضرر کشور هم باشد، خود ما مقصر هستیم. کریدور را ما باید زودتر ایجاد می‌کردیم و برنامه را به نفع کشور خودمان پیش می‌بردیم.
ما غفلت کردیم. الهام هم می‌خواهد نخجوان را به باکو وصل کند و از سوی دیگر ترکیه هم به دنبال نفع خود خواهد بود و قطعا از فرصت استفاده خواهند کرد. ما باید از این فرصت‌ها استفاده کنیم.
عَیّوق: در مورد ترکیه چطور؟ بعضی‌ها معتقدند ترکیه به ظاهر اعلام بی‌طرفی کرده بود اما در باطن طرفدار اسرائیل بود؟! شما چطور قضاوت می‌کنید؟
ببینید به هر حال ترکیه کشور همسایه است و ما باید ارتباط کشور را بویژه با کشورهای همسایه تقویت و از فرصت‌های موجود استفاده کنیم.
این موضوع را هم باید قبول کنیم که یکی از پایگاه‌ها ناتو در ترکیه قرار دارد. یعنی اقتصاد ترکیه امروز به نحوی وابسته به آمریکا است و قطعا به خاطر ما آمریکا را از دست نخواهد داد. این واقیعت است. اما باید وضعیت را مدیریت کنیم و ترکیه و هیچ کشور دیگری را در مقابل ایران قرار ندهیم.
سابقه ارتباطات دو کشور بسیار مطلوب است و پتانسیل‌های زیادی در هر دو طرف برای توسعه تعاملات وجود دارد که باید از این پتانسیل‌ها نهایت بهره را ببریم. مردم ترکیه علاقه شدیدی به تبریزی ها دارند و حتی اکثر جوانانشان طرفدار تیم تراکتور هستند که نباید از این موقعیت‌ها غفلت ورزیم.
انتهای پیام/
